Safona (Sapfo) – światowej sławy grecka poetka i muzyk. Dla wielu jej imię budzi niejednoznaczne skojarzenia. Trzeba jednak powiedzieć, że fenomen poetycki tej niesamowitej kobiety jest bardzo złożony i nie daje powodu do jednostronnego myślenia.
Spis treści:
Poeci z dzieciństwa
Safona urodziła się około VII wieku p.n.e. (historycy nazywają około 620 rok) na zachodzie wyspy Lesbos w małej wiosce zwanej Eresos. Mieszkali tu bogaci ludzie. Rodzice przyszłej poetki nie byli wyjątkiem: byli to tak zwani „nowi” arystokraci.
Ojciec był kupcem, a matka całkowicie poświęciła się wychowaniu córki i trzech synów. To dzięki staraniom matki wszystkie dzieci otrzymały dobre wykształcenie. Ale kiedy Safona miała 7 lat, jej matka zmarła. Rok później nastąpiło kolejne nieszczęście – zmarł ojciec.
Następnie przyszła poetka została wysłana do szkoły heter. Wychowywały się tu wyjątkowe dziewczyny – piękne, mądre, urocze, o niezwykłych cechach osobistych, inteligencji i talentach. Uczono ich przede wszystkim zadowalania mężczyzn intelektualnie, wszystko inne umiejętności były mniej ważne. Jednak dziewczyna nie stała się heterą.
Już w pierwszym roku dziewczyna stała się utalentowaną osobą, która miała szczególne poczucie rytmu, wrażliwe słowa i silne pragnienie poezji. Już wtedy zaczęła komponować różne piosenki i odę.
Na szczęście wychowawcy dostrzegli umiejętności dziewczyny i starali się zrobić wszystko, co możliwe, aby jej talent mógł się rozwijać. Nie trwało to jednak długo. Kiedy Safona skończyła 10 lat, władza na wyspie przeszła w ręce ludzi, którzy nienawidzili jej krewnych. Dlatego dziewczyna wraz z innymi krewnymi musiała uciekać na Sycylię. Musiała tam mieszkać przez 15 długich lat.
Dojrzałe lata
Poetka osiadła na wyspie Lesbos około 595 roku p.n.e. Mówi się, że widział ją tu poeta Alceus i zakochał się w niej. Dokładnie nie wiadomo, ale uważa się, że urodziła córkę.
Ale nikt nie może tego potwierdzić, ponieważ jest bardzo mało wiarygodnych informacji. Inne źródła przeczą tym danym: legendy mówią, że Safona poślubiła bogatego mężczyznę i wróciła do rodzinnego miejsca z dzieckiem. Niestety jej córka i mąż nie żyli długo. Córce Kleidzie, nazwanej na cześć matki, zadedykowała całą serię wierszy.
Wkrótce Safona zorganizowała małą kobiecą grupę poetycką. To była wspólnotą kobiet, której głównym zadaniem było przygotowanie młodych dziewcząt do małżeństwa.
Zgodnie z programem poetka uczyła swoich uczniów muzyki, tańca, poezji. Dziewczynki uczono też pięknie mówić, podziwiać, zachwycać manierami, być interesującymi rozmówcami.
Safona była szanowana przez wielu wybitnych ludzi tamtych czasów. Sądząc po jej wierszach, była też dobrą matką i żoną.
Poetyckie uczucia Safony do kobiet wynikają w dużej mierze ze specyfiki technik artystycznych. Historycy mówią też, że w tamtych czasach takie stosunki uważano za normalne dla tradycji kulturowej i społecznej. Kobiety wyspy mieli równe prawa z mężczyznami, mieli pełną swobodę, więc nikt im nie mówił, co i jak mają robić. Miłość między kobietami była uważana za coś powszechnego, nikt się nawet nie dziwił.
Cechy poezji
Do dziś zachowało się kilka kompletnych wierszy i wiele drobnych fragmentów (około 170 fragmentów). Wysławiają piękno dziewcząt, odzwierciedlają uczucia i wzajemną sympatię.
Wiersze, pieśni i ody Safony są typowe dla tamtej epoki. Te dzieła sztuki są napisane prostym językiem i dobrze opisują zwyczaje i tradycje starożytnych Greków.
Akcja jej wierszy toczy się na łonie światła i pięknej przyrody. Elementy folkloru uzupełniają osobiste doświadczenia. Poetka bardzo obrazowo opisuje miłość, uważa ją za siłę nadprzyrodzoną.
Naukowcy zauważają, że wszystkie prace Safony są niezwykle muzyczne. Poetka wyczuwała melodię mowy, potrafiła dobrać odpowiednie słowa i dźwięki.
Choć muzyka, z którą śpiewała swoje wiersze, nie dotarła do nas, jej poetyckie wiersze wciąż fascynują ucho.
Śmierć Safony
Legenda głosi, że zmarła z powodu nieodwzajemnionej miłości do młodego człowieka Faona. Ponieważ była już wtedy starsza, młody człowiek nie odwzajemnił się. Ale Safona nie traciła nadziei i każdego dnia, gdy Faon wypływał w morze, wspinała się na skałę i czekała na niego.
Kiedy młody człowiek nie wrócił na czas, bardzo się zmartwiła. Safona czekała na niego na skale przez całą noc i cały dzień. Zdesperowana rzuciła się do morza, gdzie zmarła. Historycy nie potrafią podać dokładnego roku śmierci. Przybliżony wiek poetki w chwili jej śmierci wynosił około 50 lat.
Oczywiście są to tylko legendy oparte na skąpych danych historycznych. Jak to wszystko się naprawdę stało, nikt nie powie…
Czytaj również
